Ngày lễ Mình và Máu Thánh Chúa hoặc lễ trọng Mình Thánh và Máu Chúa Kitô, Máu và Mình Thánh Chúa (tiếng Latinh: Sollemnitas Sanctissimi Corporis et Sanguinis Christi) là một lễ trọng trong năm phụng vụ của Giáo hội Công giáo. Lễ này nhằm kỷ niệm cho tín điều về sự hiện diện của Chúa Giêsu Kitô trong bí tích Thánh Thể.
Lễ được cử hành trong các giáo hội Công giáo Rôma, Anh Giáo, Giáo hội Luther, Giáo hội Công giáo Cổ, và là ngày nghỉ lễ chính thức tại Áo, Brazil, Bolivia,
Ngày lễ Mình và Máu Thánh Chúa là một trong năm lễ trọng trong năm nên ngày này giám mục giáo phận không được rời khỏi giáo phận của mình, ngoại trừ những lý do khẩn cấp. Theo truyền thống, người Công giáo tham gia vào một cuộc rước qua các đường phố của một khu phố dân cư sau giáo xứ của họ và vừa cầu nguyện và hát. Sau đám rước, họ trở về Nhà thờ và tham gia bí tích Thánh thể. Ngoài ra, trong ngày Lễ Mình và Máu Thánh Chúa, mọi người còn tổ chức lễ Rước Mình và Máu Thánh Chúa lần đầu cho các em nhỏ theo quy định tùy theo quy định của Giáo phận địa phương.
Đại Lễ này được cử hành lần đầu tiên vào năm 1246 tại Giáo Phận Lüttich, hay cũng còn được gọi là Giáo phận Liège, nằm tại khu vực miền Bắc nước Bỉ. Vào năm 1264, với Tông Sắc „Transiturus de hoc mundo“, Đức Thánh Cha Urban IV đã ra lệnh phải cử hành Đại Lễ này trên toàn Giáo hội. Nguyên nhân dẫn tới quyết định này chính là Phép Lạ Máu Thánh tại Bolsena vào năm 1263. Hồi ấy, một Linh mục tại Prag (Tiệp Khắc) có tên là Peter, đã nghi ngờ về sự hiện diện đích thực của Chúa Giêsu trong Bí Tích Thánh Thể. Trong lúc dâng Lễ, và sau khi đọc lời Truyền Phép, vị Linh mục này đã cầm lấy Mình Thánh và bẻ ra để trao cho các tín hữu. Khi Mình Thánh được bẻ ra như thế, vị Linh mục này đã thấy những giọt máu rỉ ra từ Mình Thánh. Và ngay trong năm 1263, sự kiện vừa kể đã được Đức Thánh Cha Urban IV công nhận là một phép lạ thực sự. Trong bức Tông Sắc của mình, Đức Urban IV đã viết rằng: Để củng cố và đề cao Đức Tin chân thật, sau khi cân nhắc cẩn thận, Ta truyền lệnh rằng, ngoài những cuộc tưởng nhớ hằng ngày mà Giáo hội thể hiện đối với Bí Tích rất thánh này, mỗi năm sẽ còn có một Đại Lễ đặc biệt nữa được cử hành vào một ngày nhất định, và cụ thể là vào ngày thứ Năm sau tuần Bát Nhật kính Chúa Thánh Thần Hiện Xuống. Trong ngày đó, dân thánh thiện sẽ sốt sắng và mau chóng tập trung lại trong các ngôi Thánh Đường của chúng ta, và tại đó, các bài Thánh Ca sẽ được vang lên bởi các Giáo sĩ và các Giáo dân với trọn niềm vui thánh thiện.
Tuy nhiên, nguyên nhân đầu tiên dẫn tới việc thiết lập Đại Lễ Kính Mình và Máu Thánh Chúa lại chính là cuộc thị kiến của Thánh Nữ Juliana thành Lüttich (*khoảng 1192; † 5.04.1258). Vị Thánh này là một Nữ Đan Sĩ Dòng Thánh Augustinô. Thánh Nữ kể rằng, trong một cuộc thị kiến xảy ra vào năm 1209, Thánh Nữ đã nhìn thấy mặt trăng bị đốm ở một điểm. Chúa Kitô giải thích cho Thánh Nữ biết rằng, mặt trăng tượng trưng cho Năm Phụng Vụ của Giáo hội, đốm đen trên mặt trăng là sự biểu thị cho biết rằng, trong Năm Phụng Vụ vẫn còn thiếu một Đại Lễ, đó là Đại Lễ Kính Bí Tích Bàn Thánh. Sau báo cáo của Thánh Nữ Juliana, Đức Cha Robert I của Giáo Phận Lüttich đã thiết lập Đại Lễ kính Mình Máu Thánh Chúa cho riêng Giáo Phận mình, và Đại Lễ này được cử hành lần đầu tiên tại đó vào năm 1246. Dưới thời Đức Urban IV, Đại Lễ này đã được cử hành trên toàn Giáo hội. Đại Lễ được Đức Urban IV thiết lập với Tông Sắc “Transiturus de hoc mundo“, là Đại Lễ đầu tiên được điền vào trong Lịch Phụng Vụ của toàn Giáo hội bởi một Đức Giáo Hoàng.
Trước đó, vào năm 1215, Công Đồng Lateran IV đã giải thích rõ ràng về sự biến thể của Bí Tích Thánh Thể với học thuyết về Transsubstantiatio (Biến đổi bản thể), và nâng học thuyết này lên thành tín điều. Giáo hội Công Giáo dậy rằng, trong Thánh Lễ, hình bánh và rượu, nhờ vào sự biến đổi bản thể, sẽ thực sự trở thành Mình và Máu Chúa Kitô, và Chúa Kitô hiện diện và lưu lại trong hình bánh và rượu ấy.
Sau khi Đại Lễ Kính Mình và Máu Thánh Chúa được thiết lập, Thánh Thomas Aquin đã soạn ra một bản Lễ riêng cho các giờ Kinh Phụng Vụ cũng như cho Thánh Lễ của ngày Đại Lễ này. Ngoài Thánh Thomas, nhiều tác giả khác cũng đã sáng tác ra những Thánh Thy cho Đại Lễ vừa kể. Trong số các Thánh Thy nói lên được đặc tính quan trọng nhất của ngày Đại Lễ Kính Mình và Máu Thánh Chúa, có các Thánh Thy sau đây: Panis angelicus, Pange lingua, Adoro te devote, Verbum supernum prodiens und die Sequenz Lauda Sion.
Dưới thời phong trào cải cách, các anh em Thệ Phản đã chống lại việc cử hành Đại Lễ kính Mình và Máu Thánh Chúa, vì họ cho rằng, Đại Lễ này không có nền tảng trong Kinh Thánh.
Tuy nhiên, Công Đồng Tren-tô (1545 -1563) đã xác nhận Đại Lễ này, và đồng thời, còn nâng Đại Lễ này lên thành một sự chứng minh chống lại phong trào cải cách. Công Đồng đã đưa ra tuyên bố như sau: Công Đồng của Giáo Hội Thánh Thiện xin tuyên bố rằng, Đại Lễ này là một tập tục tuyệt hảo, chân thật và có tính xây dựng đời sống thiêng liêng;… Công Đồng cũng xin tuyên bố rằng, Bí Tích trổi vượt và đáng kính này sẽ được cung nghinh trên các con đường và tại những quảng trường công cộng, trong tất cả các năm.
Dưới thời phong trào Ánh Sáng, những cuộc cung nghinh Thánh Thể lại bị chỉ trích, và thậm chí cón bị cấm ở nhiều nơi tại Âu Châu.
Dưới thời Đức Quốc xã, nhiều người tại châu Âu đã coi những cuộc cung nghinh Thánh Thể như là một sự biểu dương Đức Tin của mình nhằm chống lại thế giới quan của chủ nghĩa Đức Quốc Xã cũng như chống lại chế độ độc tài này.
Vào năm 1959, Thánh Bộ Lễ Nghi của Tòa Thánh Vatican đã đưa ra tuyên bố rằng: những cuộc Cung Nghinh Thánh Thể không phải là Phụng Vụ, nhưng chỉ là một trong những cách thức biểu lộ lòng đạo đức trong quyền hạn của các Đức Giám Mục.
